Kamis, 31 Oktober 2013

BASA BALI PARIPURNA


 BASA BALI PARIPURNA

Om Awighnamastu Nama Siddham. Om Siddhi Rastu Ya Namah Swaha. Om Swastiastu. Manut panampen titiang indik basa Bali paripurna inggih punika basa sane sampun jangkep. Napi mawinan kabaos basa sane sampun jangkep? Basa Bali paripurna kabaos basa sane sampun jangkep mawinan:
1.    Basa Bali punika sampun kapikukuhang olih Pamrintah Provinsi Bali manut panugarahan pamrintah pusat dados basa daerah ring Bali antuk (1) UUD 1945 pasal 32 ayat 2 (sesampun Amandemen), (2) Surat Keputusan Menteri Pendidikan lan Kebudayaan No. 070/U/1974, (3) Peraturan Daerah Tingkat I Bali No. 3 Tahun 1992, (4) Surat Edaran Gubernur Kepala Daerah Provinsi Tingkat I Bali No. 01/1995, miwah (5) Peraturan Gubernur Daerah Tingkat I Bali Tahun 2013. Punika taler basa Bali sampun kakukuhang olih Badan Pamrintah Dunia pinaka silih sinunggil kebudayaan Bali.
2.    Basa Bali punika madue peradaban sane sampun kalintang suwe. Manut “Tata Sukerta Basa Bali”, basa Bali sampun wenten saderung sadurung abad kaping VIII sane kawastanin Basa Bali Kuna. Saking abad kaping VIII ngantos abad XI basa Bali sampun macampuh sareng basa Jawi Kuna miwah basa Sanskerta ngawetuang Basa Bali Alus. Ring abad kaping XI ngantos XVII basa Bali duk punika kawastanin Basa Bali Tengahan. Abad kaping XVII ngantos mangkin, basa Bali sampun macampuh ring makudang-kudang basa Duranegara ngawetuang basa Bali lumbrah.
3.    Basa Bali punika madue penutur inggih punika masyarakat Bali sane magenah ring jagat Bali. Seosan punika, penutur basa Bali taler masyarakat sane maagama Hindu magenah ring jagat Lombok miwah jagat Jawi. Basa Bali kanggen mababaosan ring masyarakat sane nyihnayang tata krama manyama braya madaging nilai-nilai rasa basa sane ageng. Saking wirasan basa punika ngawetuang pepalihan rasa basa. Pepalihan rasa basa punika kabaos Sor Singgih Basa Bali. Kawentenan Sor Singgih Basa Bali puniki saantukan weten pelapisan masyarakat Bali Purwa lan Anyar. Untengnyane mababaosan nganggen basa Bali nganutin desa, kala, patra. Ring dija iraga mababosan tur sareng sira iraga mababaosan. Punika mawinan wenten Basa Alus Sor, Singgih, Mider, Madia lan Kasar.
4.    Basa Bali punika sampun munggah ring kamus. Pinaka basa ring kamus, basa Bali punika majanten kanggen titi pengancan tur sepat siku-siku rikalaning mababaosan. Pinaka sistem basa, basa Bali kanggen jagat pikayunan ngajegang kebudayaan Bali tur agama Hindune duaning basa Bali punika mahkota kebudayaan Bali sane nenten lempas ring agama.
5.    Basa Bali punika kanggen ring basa pagubugan, paruman, pakraman, saresehan, tur upacara-upacara agama di Bali inggih punika upacara yadnya. Silih sinunggilnyane ring upacara Manusa Yadnya. Basa Bali kanggen rikalaning acara mamadik utawi nunas anak istri ring pawiwahan. Seosan punika basa Bali sampun kanggen ring media elektronik, minakadi TV lan radio. Basa Bali kanggen pangenter acara ring tembang Bali. Punika taler sampun kawentenang lomba-lomba nganggen basa Bali, makadi lomba pidarta basa Bali, nyurat aksara Bali, masatua, dharmagita, miwah sane lianan.
6.    Basa Bali punika madue aksara inggih punika Aksara Wreastra/Wresastra sane kanggen nyurat basa Bali lumbrah, Swalalita sane kanggen nyurat basa Kawi lan basa Sanskerta, miwah Modre sane kanggen nyurat indik kadiatmikan.
7.    Basa Bali punika madue sasuratan inggih punika Kesusastraan Bali Purwa lan Bali Anyar. Ring Kasusastraan Bali Purwa, basa Bali kanggen nyurat gancaran, palawakia, lan tembang, Ring Kasusastraan Bali Anyar, basa Bali kanggen nyurat prosa miwah puisi. Silih sinunggil puisi ring Kasusastraan Bali Anyar sane nganggen basa Bali kapertama inggih punika puisi Bali Modern sane mamurdha Basa Bali kakripta olih Suntari Pr.
8.    Basa Bali punika sampun kamanggehang dados Kurikulum muatan Lokal ring paplajahan SD, SMP, miwah SMA. Punika taler sampun wenten Perguruan Tinggi Jurusan Basa Bali, makadi: (1) Universitas Udayana, (2) Universitas Pendidikan Ganesha, (3) IKIP PGRI Bali, (4) Universitas Dwijendra, miwah (5) Institut Hindu Dharma Negeri Denpasar.
Mungguing sane sampun kawedar punika nyihnayang basa Bali sampun jangkep kabaos basa Bali paripurna sane sampun nglimbak tur ajeg ring jagat Bali. Punika mawinan i raga sareng sami pinaka yowana mangda prasida setata ngejengang tur ngelestariang basa Bali puniki. Yening kamanah antuk titiang, nenten wenten pamargi sane tios wantah mawali ka angga druene soang-soang, i raga patut seneng dumun sareng basa Bali, yening sampun seneng pastika jagi mlajahin indik basa Bali, yening sampun sakadi punika pastika tatas uning nganggen basa Bali, wusan punika wau i raga prasida nguningayang anak siosan mangda prasida nganggen basa Bali. Om Siwa Sampurna Ya Namah Swaha. Om Santih, Santih, Santih Om.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar